Televizioni N1 i Beogradit publikoi filmin dokumentar “Shoqja” të autorit Adam Santovac, i cili trajton marrëdhëniet ndërmjet Serbisë dhe Rusisë. Tema nuk mund të jetë më aktuale duke pasur parasysh se Serbia, së bashku me Bjellorusinë, është i vetmi vend evropian që nuk ka vendosur sanksione ndaj Rusisë për agresionin e saj ndaj Ukrainës.
“Çfarë fshihet pas dashurisë së qytetarëve të Serbisë ndaj Rusisë? Zemër apo mendje, mit apo fakte? A është Rusia mik dhe vëlla i Serbisë apo dy vendet janë thjesht partnerë? Filmi dokumentar ‘Shoqja’ analizon marrëdhëniet mes Serbisë dhe Rusisë që nga vendosja zyrtare e marrëdhënieve diplomatike në shekullin e 19-të”, thuhet në njoftimin e këtij dokumentari.
Këtyre pyetjeve u përgjigjen historianët Sllavenko Terziq, Slobodan Markoviq, Milivoj Beshlin, Anja Vuliq, arkeologu Millosh Jurishiq, Rasha Nedeljkov, si dhe banorët vendas të Putinovës, një fshat në komunën e Medvegjës, transmeton Demokracia.com.
Si vendosi një fshat në Serbinë jugore ta emërtojë veten me emrin Vladimir Putin?
Në fillim të dokumentarit, Santovac shkon në Putinovo në Serbinë jugore, e cila deri në vitin 2014 quhej Adzhinca.
“Sepse Putinovo është më e mirë, le të jetë ashtu.” Sepse… Adzhica ka qenë nga Shqipëria dhe po kërcënojnë se do të na marrin gjithçka”, shpjegoi banorja e fshatit Milica Petrushiq, e cila thotë për Putinin se ai është një “sundimtar i madh”.
Putinovo është në fakt një shembull paradigmatik se si televizionet e regjimit në Serbi, përmes të cilave informohen shumica e popullatës, veçanërisht të moshuarit, arritën t’u shpëlajnë trurin qytetarëve të Serbisë në fushatën e tyre të glorifikimit të Vladimir Putinit.
Në Putinovo ndodhet edhe një kafene e quajtur Krim, në të cilën përveç fotografive të Putinit mund të shihen edhe ato të kriminelit të luftës Radovan Karaxhiq.
“Të biesh në dashuri me Putinin është një emocion që ka mbërthyer banorët e Serbisë për të paktën një dekadë”, thotë Santovac.
Marrëdhëniet e Rusisë me Serbinë përcaktohen nga interesat
Pjesa e parë e dokumentarit i përgjigjet pyetjes se si u soll Rusia në rrugën drejt pavarësisë së Serbisë. Për shembull, Rusia Perandorake në fillim refuzoi të mbështeste Kryengritjen e Parë Serbe kundër osmanëve, të cilën ajo zbuloi se i pëlqente vetëm kur më vonë shkoi në luftë vetë me Perandorinë Osmane.
Me fjalë të tjera, marrëdhëniet mes Rusisë dhe Serbisë që në fillim kanë qenë të përcaktuara me interesa dhe nga pala ruse nuk ka dashuri të madhe, ndërsa nga pala serbe nuk mungon.
Në pjesën e dytë të “Shoqja”, Santovac diskuton ngjarjet që i dhanë formë marrëdhënieve ndërmjet Serbisë dhe Rusisë në shekujt 20 dhe 21.
Roli i Rusisë në Kosovë
“Pse të dy vendet nuk ‘biseduan’ mes dy luftërave botërore? Si ndikoi marrëdhënia mes Josip Broz Titos dhe liderëve sovjetikë në perceptimin e Rusisë? Pse është e ashtuquajtura qeverisja demokratike në shekullin 21 nxiti mitin e miqësisë? Si arriti kulmin fiksimi me Rusinë gjatë sundimit të progresistëve dhe socialistëve?” janë pyetjet për të cilat ofrohen përgjigjet në pjesën e dytë të dokumentarit.
Përmendet gjithashtu se Putin njëherë ka vizituar disa herë trupat ruse në Kosovë, të cilat i tërhoqi në vitin 2003, duke dobësuar pozitën e Serbisë.
Por më vonë, Serbia filloi të varej nga Rusia kur është fjala për bllokimin e përparimit të Kosovës në institucionet ndërkombëtare. Prandaj sot shumë në Serbi, me ndihmën e madhe të propagandës televizive, e konsiderojnë atë si mbrojtëse të vendit të tyre.
Kush është Adam Santovac?
Fjala vjen, autori i “Shoqes” është gazetari serb Adam Santovac, i lindur në vitin 1988 në Kikinda.
Tregimet e tij të para televizive i bëri në televizionin VK dhe tregimet radiofonike në radio Kikinda. Ai është i angazhuar profesionalisht me gazetari që nga viti 2011 dhe ka punuar në disa media serbe.
Nga viti 2014 deri në vitin 2019 ka qenë pjesë e ekipit të televizionit N1. Në pesë vjet si reporter ka botuar 910 reportazhe, dokumentarë, analiza. Ai është autor i nëntë dokumentarëve dhe fitues i nëntë çmimeve të gazetarisë.
Si studiues i programit Fulbright, në vitin 2020 do të shkojë në Shtetet e Bashkuara për studime pasuniversitare. Në Universitetin e Nju Jorkut (NYU), ai është duke përfunduar masterin në programin e lajmeve dhe dokumentarëve.
Nga viti 2022 është sërish pjesë e ekipit N1 në pozicionin e gazetarit dhe producentit të programit dokumentar.
Politikanët serbë bënë një yll nga Putini
Pjesa më interesante e dokumentarit “Shoqja” është sigurisht analiza e dashurisë serbe për Putinin. Teza e Santovacit është se serbët në fakt e pëlqejnë Putinin shumë më tepër se Rusinë.
Ndër të tjera, mund të shohim se si të gjitha autoritetet serbe morën pjesë në glorifikimin e Putinit, nga ai i Vojisllav Koshtunicës, përmes Boris Tadiqit e deri te qeveria aktuale progresive. Përjashtimi i vetëm nga kjo ishte Zoran Gjinxhiq.
Tingëllon paradoksale, por ishin politikanët serbë ata që e bënë Putinin yll në Serbi në njëzet vitet e fundit. Gjithsesi, “Shoqja” është një dokumentar i denjë për vëmendje, i cili trajton temën e tij në mënyrë informative dhe humoristike. Në hapësirën mediatike kroate mungojnë vepra të tilla. /Demokracia.com/
