Deputeti i Parlamentit Evropian, slloveni Klemen Groshelj në një intervistë ka thënë se asnjë palë nuk mund ta refuzojë thjesht marrëveshjen për Kosovën dhe se qëllimi parësor është ulja e tensioneve ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës.
Ai shtoi se rreziku i madh për Serbinë është se disa vende anëtare të BE-së e shohin atë si “Rusi ballkanike”.
Në vazhdim mund ta lexoni intervistën e plotë të Grosheljit për ‘Nova’:
Si do ta përshkruanit marrëveshjen e pranuar nga Vuçiq dhe Kurti?
Unë e shoh këtë marrëveshje si një përpjekje për të gjetur emëruesin më të ulët të përbashkët mes Serbisë dhe Kosovës. Vlerësimi i BE-së është se kjo është e pranueshme për Serbinë dhe në anën tjetër për Kosovën. Marrëveshja nënkupton njohjen e Serbisë, por në të njëjtën kohë nënkupton që Serbia nuk do ta njohë zyrtarisht Kosovën. Do të thosha se ky është kreativiteti maksimal i diplomacisë së Brukselit në zgjidhjen e kësaj çështjeje.
A ka mundësi Serbia ta refuzojë këtë dokument?
Më duket se marrëveshja është krijuar në atë mënyrë që asnjëra palë nuk mund ta refuzojë atë thjesht. Mendoj se kjo marrëveshje, nëse nënshkruhet, do të kërkojë përfundimisht negociata shtesë për disa detaje. Mendoj se kjo është vetëm një marrëveshje ombrellë dhe se ideja është të bien dakord më vonë, kur gjërat të fillojnë të funksionojnë, për gjëra për të cilat ata nuk mund të bien dakord tani. Kam përshtypjen se një ide e tillë është në prapavijë dhe se BE-ja dhe SHBA-ja aktualisht po përpiqen të bindin palën kosovare, serbe dhe shqiptare, sepse në këtë proces ka rol edhe diplomacia e tyre dhe kryeministri Edi Rama.
A është vërtet e nevojshme që të ketë njohje reciproke në fund të procesit?
Nuk mendoj se kjo është një ide për momentin. Ky është një objektiv në të ardhmen afatmesme apo afatgjatë. Me sa kuptova, tani primare është zvogëlimi i mundësisë së tensioneve të reja, përshkallëzimit dhe destabilizimit të marrëdhënieve. Dhe nuk po flas vetëm për marrëdhëniet ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, por gjithë Ballkanit Perëndimor.
Shpesh dëgjojmë se ky vit është vendimtar për marrëveshjen dhe se ekziston rreziku që gjithçka të dështojë nëse presim deri në vitin 2024 për shkak të zgjedhjeve që presin BE-në. Sa realiste është që gjithçka të përfundojë deri në fund të këtij viti?
Unë jam pak i shqetësuar për këtë. Pas shumë vitesh zvarritje, ka ardhur një ambicie e madhe që çdo gjë të përfundojë deri në fund të vitit. Mendoj se BE-ja dhe SHBA-ja duhet të jenë më pak ambicioze dhe se është e nevojshme të fokusohen në çështje që në thelb nuk janë të mëdha, por që mund të jenë në rritje – si targat dhe kartat e identitetit. Nëse do të kishte një rregullim të jetës së përditshme me disa ide që lidhen me zgjidhjen e çështjeve strategjike, do të ishte një sukses i madh, dhe nëse gjithçka do të zbatohej – më duket se ka pak kohë për këtë.
Dhe a ka rrezik që gjithçka të dështojë nëse gjithçka nuk është dakorduar deri në fund të vitit 2024, pra para zgjedhjeve të BE-së?
Unë nuk besoj në këtë. Mendoj se do të arrihet një marrëveshje dhe më pas gjatë zbatimit do të ketë negociata dhe koordinim të detajeve. Do të shohim se çfarë komisioni do të vijë pas kësaj dhe kjo do të jetë në gjysmën e dytë të vitit 2024 pas formimit të Parlamentit Evropian. Në thelb, gjërat nuk do të ndryshojnë shumë në këtë drejtim, sepse ka një konsensus, jo vetëm brenda PE-së, por edhe brenda Këshillit të BE-së. Dyshoj se do të ketë ndryshime të mëdha dhe se do të ruhet vazhdimësia. Shpesh flisni pse është e rëndësishme që Serbia të harmonizohet me politikën e jashtme të BE-së dhe të vendosë sanksione ndaj Rusisë.
A do të ishte më i favorshëm ky dokument për Kosovën apo për Serbinë?
Nuk mendoj se ky plan do të ndryshonte shumë. Rreziku i madh për Serbinë është se, për shkak të marrëdhënieve me Rusinë, ka krijuar një përshtypje të tillë te disa shtete anëtare të BE-së, saqë Serbinë tani e shohin si një lloj “Rusie ballkanike”. Numri i vendeve që kanë këtë pikëpamje po rritet dhe kjo nuk është mirë. A do të ishte mirë për Serbinë vendosja e sanksioneve ndaj Rusisë? Me siguri se po. Kjo do të kontribuonte në forcimin e pozicioneve të saj negociuese në rrugën drejt BE-së. Kjo pikë është gjithmonë në axhendë, sa herë që flisni për Serbinë sot. Kjo çështje tani trajtohet në Bruksel si “ose je me ne ose je kundër nesh” dhe në këtë kontekst do të ishte mirë që Serbia të nisë procesin e distancimit nga Rusia, të vendosë sanksione dhe të zvogëlojë ndikimin e Rusisë. propagandë në opinionin publik.
Ju paralajmëruat për problemet që ka Serbia me gjendjen e demokracisë, mediave dhe shtetit ligjor. Nëse Serbia do të ishte një vend më demokratik, a mund të përfshinte kjo marrëveshje edhe marrjen e një date specifike për anëtarësimin në BE?
Nëse Serbia do të bënte hapa të mëdhenj përpara në fushën e harmonizimit me politikën e jashtme të BE-së, nëse do të kishte progres në fushën e sundimit të ligjit, mediave, procesit zgjedhor, nëse këto do të ishin ndryshime reale në përputhje me standardet e Bashkimit Evropian, sigurisht që do të ishte në një pozicion më të mirë negociues. Nëse Serbia do ta bënte këtë, jo vetëm që do të merrte një datë specifike, por ky proces i afrimit do të përfundonte shumë shpejt dhe do të ishte në një farë mënyre, që është, mendoj, mendimi im personal, një lloj kompensimi për atë që ndodhi me Kosovën.
Si duket Serbia sot nga perspektiva e BE-së? A është vërtet përshtypja mbizotëruese se është një “dorë e zgjatur e Rusisë”?
Këtu nuk ka unanimitet. Serbinë e shoh pak më ndryshe në krahasim me kolegët e mi. Disa prej tyre e shohin me të vërtetë në mënyrën që ju përshkruat. Kjo pyetje nuk duhet nënvlerësuar, sepse ka një ndikim të madh tek kolegët që janë nga Polonia ose, për shembull, nga shtetet baltike. Ajo që shumë shohin, kur bëhet fjalë për marrëdhëniet ndërmjet Serbisë dhe Rusisë, është se kjo çështje përdoret më pak në fushën e brendshme politike. Kjo është theksuar shpesh në të kaluarën, megjithëse disa arsye thelbësore për një qëndrim të tillë, se Rusia është një paraardhëse kaq e rëndësishme e Serbisë, në fakt nuk ekzistojnë. Epo, ju e keni çështjen e energjisë dhe gazit, por BE-ja e ka theksuar vazhdimisht se në kuadër të fondit të investimeve për Ballkanin Perëndimor dhe të gjitha proceseve të tjera, është e mundur të gjenden alternativa të reja. Ajo që shoh është se ka pak manipulim dhe ekzagjerim të ndikimit të Rusisë në Serbi, ndoshta për shkak të çështjes së Kosovës. Pra, për mua është e qartë se ka disa çështje në lidhje me energjinë, por jam i bindur se gjithçka mund të zgjidhet në një periudhë të shkurtër kohore dhe në një mënyrë të mirë për Serbinë. Askush nuk do ta linte Serbinë për t’i zgjidhur këto çështje vetëm. Ju e dini që BE-ja tani mbështetet në gazin dhe energjinë që vjen nga vende të tjera, ashtu siç e dini që çmimet e gazit në BE tani kanë rënë dhe se masat që kemi marrë kanë dhënë rezultate. Në këtë drejtim, Serbia mund të jetë një partner i barabartë. Ka edhe mekanizma të mbështetjes financiare, nëse Serbia vendos të kalojë në gazin rus.
Komisioneri i Zgjerimit të BE-së Oliver Varhelji e gjeti veten nën vëzhgimin e publikut për shkak të pretendimeve se ai “zbukuroi” raportet mbi përparimin e vendeve që aspirojnë anëtarësimin në këtë komunitet, përfshirë Serbinë. Çfarë ka ndodhur me atë rast dhe a ka ndonjë provë që ai e ka bërë atë?
Ende nuk ka nisur një hetim zyrtar, por eurodeputetët theksuan se nuk janë të kënaqur me punën e Varheljit në Ballkanin Perëndimor. Së shpejti deputetët do të nisin një iniciativë të re dhe do t’i kërkojmë Komisionit të deklarojë kërkesën tonë, e cila u miratua në formë rezolute. Do të kërkojmë një hetim të qartë se çfarë ka ndodhur në rastin e Serbisë, BeH etj… Ka disa indikacione, por ende nuk ka hetim zyrtar. Është e vështirë të thuhet më konkretisht, por informacionet që vijnë tregojnë se kjo nuk është diçka që duhet të bëjë komisioneri i zgjerimit.
Dhe a mund të na shpjegoni se cili është qëndrimi i tij ndaj Serbisë, duke pasur parasysh se në Beograd nga kreu i qeverisë dëgjohet se ai është “miku ynë i madh” dhe sa herë që ngrihet kjo temë akuzohen mediat që merren me të. “Sulmoni vetëm aleatin e Serbisë në BE”?
Ky interpretim është shumë interesant. Ai e bën atë në mënyrë sistematike. Por duhet të jeni të vetëdijshëm se miku juaj i sinqertë nuk është ai që të thotë gjithmonë sa i mirë je, por ai që është gati të të thotë: “Ti je i mirë, por shiko – për të hyrë në BE duhet të bësh këto gjëra së pari”. Ai shoku qe e quan veten qe do te thotë: “Epo mirë… Nuk je shumë i mirë, por ja ca para për ty. Kur do të hysh në BE? Epo, ndoshta nuk do ta bëni së shpejti, por unë jam miku juaj”. Pra, miku juaj është ai që ju thotë hapur të vërtetën dhe në këtë drejtim Komisioneri Varhelji në Ballkanin Perëndimor nuk e ndjek atë politikë dhe nuk e thotë hapur se çfarë duhet të bëjnë ato vende, duke përfshirë edhe Serbinë, për të hyrë sa më shpejt në BE. Ndoshta ai nuk është i interesuar për këtë. Ndoshta nuk është as në interesin e shefit të tij të vërtetë, Viktor Orban – që Serbia të anëtarësohet sa më shpejt në BE.
Pse nuk do të ishte me interes për ta?
Këto janë gjërat që mund të shihen në disa flukse financiare, të cilat kalojnë përmes Ballkanit Perëndimor, Serbisë dhe Republika Srpska dhe vijnë në Slloveni, Hungari dhe Maqedoninë e Veriut. Për disa, mund të jetë më i përshtatshëm për të investuar në infrastrukturë, sepse atëherë hapet opsioni për t’i shpenzuar ato para në një mënyrë jo shumë të dedikuar dhe transparente. Investimet në infrastrukturë sigurisht që rrisin nivelin e zhvillimit të një vendi, por elementi real që do t’i mundësojë një vendi të arrijë një standard më të lartë dhe një jetë më të mirë është anëtarësimi në BE. Statistikat janë shumë të qarta. Nga sa kam dëgjuar, Serbia tani do të marrë një miliard për zhvillimin e infrastrukturës. Nëse Serbia do të ishte në Bashkimin Evropian, garantoj se ky numër do të ishte të paktën tre herë më i lartë. Mendoj se komisioneri duhet të bëjë gjithçka për ta nxjerrë Serbinë sa më shpejt.
Shpërndaje në
SONDAZH
Loading ...
