Një gjykatë federale amerikane ka bllokuar tarifat gjithëpërfshirëse të presidentit Donald Trump, duke i dhënë një goditje të madhe një komponenti kyç të politikave të tij ekonomike.
Gjykata e Tregtisë Ndërkombëtare vendosi që një ligj emergjence i thirrur nga Shtëpia e Bardhë nuk i jepte presidentit autoritet të njëanshëm për të vendosur tarifa për pothuajse çdo vend.
Gjykata me seli në Manhattan tha se Kushtetuta e SHBA-së i jepte Kongresit kompetenca ekskluzive për të rregulluar tregtinë me vendet e tjera dhe kjo nuk zëvendësohej nga kompetenca e presidentit për të mbrojtur ekonominë, raporton BBC, transmeton Klankosova.tv.
Administrata Trump paraqiti një ankesë brenda pak minutash nga vendimi.
Kush e ngriti çështjen gjyqësore?
Padia u ngrit nga Qendra e Drejtësisë Liberty, jopartiake, në emër të pesë bizneseve të vogla që importojnë mallra nga vendet e synuara nga detyrimet.
Kjo është sfida e parë e madhe ligjore ndaj tarifave të ashtuquajtura të “Ditës së Çlirimit” të Trump.
Një panel prej tre gjyqtarësh vendosi që Akti Ndërkombëtar i Fuqive Ekonomike të Emergjencës (IEEPA), një ligj i vitit 1977 që Trump e citoi për të justifikuar tarifat, nuk i jep atij fuqinë për të vendosur taksat gjithëpërfshirëse të importit.
Gjykata bllokoi gjithashtu një sërë të veçantë taksash që administrata Trump vendosi ndaj Kinës, Meksikës dhe Kanadasë, në përgjigje të asaj që e quajti fluks të papranueshëm të drogës dhe emigrantëve të paligjshëm në SHBA.
Megjithatë, gjykatës nuk iu kërkua të trajtonte tarifat e vendosura për disa mallra specifike si makinat, çeliku dhe alumini, të cilat bien nën një ligj tjetër.
Cili ka qenë reagimi deri më tani?
Shtëpia e Bardhë e ka kritikuar vendimin, megjithëse Trump ende nuk ka komentuar drejtpërdrejt.
“Nuk është detyrë e gjyqtarëve të pazgjedhur të vendosin se si të adresojnë siç duhet një emergjencë kombëtare,” tha zëvendëssekretari i shtypit i Shtëpisë së Bardhë, Kush Desai, në një deklaratë.
“Presidenti Trump u zotua ta vërë Amerikën në radhë të parë dhe administrata është e angazhuar të përdorë çdo levë të pushtetit ekzekutiv për të adresuar këtë krizë dhe për të rivendosur madhështinë amerikane,” shtoi ai.
Por Letitia James, prokurorja e përgjithshme e Nju Jorkut, një nga 12 shtetet e përfshira në padi, e mirëpriti vendimin.
“Ligji është i qartë: asnjë president nuk ka fuqinë të rrisë taksat i vetëm sa herë që dëshiron,” tha Letitia James.
“Këto tarifa janë një rritje masive e taksave për familjet punëtore dhe bizneset amerikane që do të kishin çuar në më shumë inflacion, dëme ekonomike për bizneset e të gjitha madhësive dhe humbje vendesh pune në të gjithë vendin nëse do të lejoheshin të vazhdonin”, shtoi ajo.
Tregjet globale i janë përgjigjur pozitivisht vendimit. Tregjet e aksioneve në Azi u rritën të enjten në mëngjes, kontratat e ardhshme të aksioneve amerikane gjithashtu u rritën dhe dollari amerikan shënoi fitime kundrejt konkurrentëve të sigurt, duke përfshirë jenin japonez dhe frangën zvicerane.
Çfarë ndodh tani?
Shtëpia e Bardhë ka 10 ditë për të përfunduar procesin burokratik të ndalimit të tarifave, megjithëse shumica janë pezulluar aktualisht gjithsesi.
Çështja duhet të kalojë nëpër procesin e apelimit. Nëse Shtëpia e Bardhë nuk ka sukses në apelimin e saj, Agjencia Amerikane e Mbrojtjes së Doganave dhe Kufijve (CBP) do të lëshojë udhëzime për zyrtarët e saj, tha për BBC-në John Leonard, një ish-zyrtar i lartë në CBP.
Megjithatë, një gjykatë më e lartë mund të jetë më miqësore me Trump.
Por nëse të gjitha gjykatat e mbështesin vendimin, bizneset që kanë pasur nevojë të paguajnë tarifa do të marrin rimbursime për shumat e paguara, me interes. Këto përfshijnë të ashtuquajturat tarifa reciproke, të cilat u ulën në 10% në të gjithë tabelën për shumicën e vendeve dhe u rritën në 145% për produktet kineze, tani 30%.
Leonard tha se nuk do të ketë ndryshime në kufi për momentin dhe tarifat do të duhet të paguhen ende.
Reagimet e tregut treguan, pjesërisht, investitorët “që po nxjerrin frymën pas javësh paqëndrueshmërie të nxitura nga lufta tregtare”, shkroi Stephen Innes në SPI Asset Management në një koment.
Innes tha se gjyqtarët amerikanë dhanë një mesazh të qartë: “Zyra Ovale nuk është një tavolinë tregtare dhe Kushtetuta nuk është një çek i bardhë”.
“Tejkalimi ekzekutiv më në fund mund të ketë gjetur kufirin e tij. Dhe me të, një dozë të re stabiliteti makro – të paktën deri në titullin tjetër”.
Paul Ashworth, nga Capital Economics, tha se vendimi “padyshim do të hedhë në rrëmujë përpjekjen e administratës Trump për të nënshkruar shpejt ‘marrëveshjet’ tregtare gjatë pauzës 90-ditore nga tarifat”.
Ai parashikoi se vendet e tjera “do të presin dhe do të shohin” se çfarë do të ndodhë më pas.
