Ruairi O’Connell, ambasador i Britanisë së Madhe në Kosovë, ka thënë se dikush në Kosovë nuk ka interes që të ketë një sistem të pavarur të drejtësisë. Sipas tij Kosova nuk duhet të merret me çështje patriotike por në zgjidhjen e problemeve të mirëqenies së qytetarëve. Ai ka theksuar se dialogu Kosovë-Serbi duhet të vazhdojë, ku paraprakisht autoritetet në vend duhet të kenë vizion se çka kërkojnë prej negociatave me Serbinë.
Ambasadori në largim këtë komente i ka bërë në një intervistë për KosovaPress. Përveç dialogut Kosovë-Serbi, ai flet edhe për taksën, gjendjen politike aktuale në vend, mundësinë e mbajtjes së zgjedhjeve, e shumë tema të tjera. Si gjithmonë, O’Connell porosit qytetarët që të dinë se vota e tyre është e vlefshme.
Ja intervista e plotë me Ruairi O’Connell:
KosovaPress: Ju kritikojnë ata që ndoshta udhëheqin me vendin, ‘Pse është kaq i drejtpërdrejt? Pse përzihet në vendin tonë? A mund ta bëni të qartë, që ato që i thoni janë qëndrim i shtetit prej nga vjen, nuk janë qëndrimet tuaja?
O’Connell: Kjo është shumë e rëndësishme, që marrëdhëniet mes Kosovës dhe Britanisë janë unike në botë. Kemi një lloj miqësie e dashurie për shkak të historisë, për çka ka ndodhur para 20 vitesh. Puna ime është të ruaj dhe promovoj interesin e shtetit tim, Britanisë, ne jemi shtet, dhe duke qenë gjithashtu demokracia evropiane, ne kemi të drejtë edhe të kritikojmë njëri-tjetrin nëse njëri nga palët ndikon në interesat e palës tjetër. Dhe fatkeqësisht, e fatmirësisht, kemi interes për suksesin e Kosovës por nëse dështon Kosova, ndikon edhe në Britani. Dhe dështimet që ka pasur sidomos në fushën e luftës kundër krimit të organizuar, ndikon edhe në interesin e Britanisë. Kur kritikojmë si qeveri britanike, Kosovën si shtet ose shoqëri, për disa prej dukurive negative, është sepse është në interesin e përbashkët shoqërisë së Kosovës dhe Britanisë, për të ndrequr.
KosovaPress: Unë ua përmenda këtë thjesht për t’ua sqaruar publikut sepse besojmë që ju kritikojnë ata të cilët janë të përfshirë në këto çështje dhe nuk u pëlqen që ua përmendni. Të flasim pak për krimin e organizuar, sundimin e ligjit në Kosovë. Si e keni parë dhe ku beson se ka ngecur më së shumti Kosova në këtë aspekt?
O’Connell: Unë besoj se ka pasur përmirësime, ka pas arrestime, ka pasur paditje, ka njerëz të mirë brenda sistemit, por rezultatet mungojnë, dhe çdo hulumtim tregon që edhe pse hetohen, njerëzit nuk paditen, nëse paditen paditë dështojnë. Kur i njëjti gabim përsëritet vjet me radhë të krijon përshtypjen që nuk është gabim, është me qëllim, për të pasur kulturën, situatën e pandëshkueshmërisë me njerëzit që janë të lidhur me ata në pushtet, ose njerëzit që kanë lidhje politike. Kur krijohen hapësira të mira për krim të organizuar, diku në Evropë, dhe nuk është vetëm në Kosovë ky problem, mos të gabojmë duke menduar që Kosova është unike në këtë aspekt, por nëse krijohen boshllëqe, krijohen rreziqe për të gjithë, dhe situata në Kosovë është që nuk ka pasur shumë paditje, dhe asnjë gjykim, dënim, për grupacionet që janë lidhur me krimin e organizuar.
KosovaPress: A guxojmë të themi, nëse e shohim gjithë këtë që ka ndodhur nëpër vite, krimet e organizuara dhe mos-paditë, a mund të themi që ata që po udhëheqin janë të përfshirë dhe po ndikojnë edhe në sistemin e drejtësisë. A është ky një shtet i kapur, nëse nuk gaboj ju kam dëgjuar njëherë teksa e thoni?
O’Connell: Krejt situata është e koklavitur. Duhet të pyesim pse përsëritet një gabim vite me radhë edhe nuk krijohen politika? Kemi pasur procesin e rekrutimit në sistemin e drejtësisë në gjyqësi, pse nuk ka qenë procesi transparent ndaj shoqërisë civile? Nuk ka besim hiç për këtë sistem, ka pasur shumë dëshmi që ka qenë i kapur për interesat politike, incizimet Pronto na kanë treguar për sistemin. Ne e dimë që ka nepotizëm, e dimë që procesi nuk është i pëlqyeshëm, e dimë që nuk ka besim, pse kur ekziston kjo situatë nuk hapet procesi për të pasur transparencë ndaj shoqërisë civile, dhe ndaj ekspertëve të Kosovës, ne nuk dëshirojmë të kemi mbikëqyrje ndaj Kosovës, por pse mos me pas një proces transparent për të rikthyer besimin e qytetarëve të Kosovës edhe të miqve të Kosovës, në sistem? dhe nëse nuk ndodh ashtu krijon përshtypje që dikush nuk ka interes për të pasur një sistem të drejtësisë, të pavarur.
KosovaPress: A mund të bëjë shoqëria civile diçka më shumë, ose çfarë duhet të bëjë, kur e shohim që nuk ka transparencë, nuk ka ndryshime, kush duhet të veprojë më shumë në vendin tonë?
O’Connell: Mendoj që shoqëria civile e ngrit zërin, ka pasur raporte të mjaftueshme, dëshmitë nuk mungojnë. Mendoj që është shumë e rëndësishme të mos fajësojmë dikë tjetër. Po të isha unë qytetar i Kosovës, do të isha i përgjegjshëm në zhvillimet e vendit.
KosovaPress: Çfarë do të bëje, a do të dilje në protesta, cilat do të ishin mënyrat që si qytetar do të kërkoje transparencë dhe llogaridhënie?
O’Connell: Asnjë shqiptar nuk ka qenë i lumtur kur është shfaqur filmi ‘Taken’, sa biseda kam pasur me shokët e mi shqiptarë, qoftë nga Shqipëria apo Kosova, për imazhin që është krijuar për shqiptarët. E di që shqiptarët nuk janë kriminelë, në fakt njerëzit këtu janë të sinqertë, drejtpërdrejtë, por kur bota sheh që njerëzit vazhdojnë të votojnë për partitë që kanë lidhje të ngushtë me kriminelët, që përfshijnë kriminelët në listën e tyre të kandidatëve, është shumë e vështirë të arsyetojmë jashtë vendit, të ardhmen tonë jashtë vendit, që shqiptarët nuk janë pjesë e grupacioneve kriminale. Vijnë zgjedhjet, lutja ime do të ishte, që çdo parti që ka lidhje kriminale, që ka kriminelë brenda, strukturat e tyre të dënohen, dhe nëse nuk dënohen fatkeqësisht bota do të vazhdojë të kolaudojë që shqiptarët janë OK me kriminelët.
KosovaPress: Do të flasim më vonë për personat me aktakuza që janë nëpër parti, a beson që ka në Kosovë parti të cilat nuk kanë njerëz të tillë brenda, me aktakuza?
O’Connell: Besoj që çdo parti nuk është e njëjtë, besoj gjithashtu që ka njerëz të mirë brenda çdo partie, ata nëse nuk janë për përfshirjen e kriminelëve ata duhet të ngrisin zërin e tyre për të kundërshtuar këtë parti, që pranohen njerëz sepse kontrollojnë shumë votat, kanë shumë pushtet, për arsyet që për ne, dhe qytetarët e Kosovës janë të papranueshme.
KosovaPress: Ambasador po flasim për personat që kanë aktakuza, do të flasim për një vendim të kryetarit të Partisë Demokratike të Kosovës që është parti në qeverisje në Kosovë, Kadri Veseli, ku thotë se duhet të largohen nga partia të gjithë ata që kanë aktakuza, por edhe nga pozitat shtetërore, ato pozita që kanë ata. Kemi parë që disa ministra e zëvendësministra u hoqën por jo edhe personat që janë bërë shefa të degëve të këtyre partie, që në të ardhmen mund të jenë edhe kandidatë për kryetar të atyre komunave përkatëse. Si e keni parë këtë vendim, është bërë në të mirë të luftimit të kësaj?
O’Connell: Është hap i mirë për t’u shprehur kundër korrupsionit dhe nuk kam asnjë dilemë të them që është hap i mirë. Dhe çdo largim i njerëzve, me padi ose aktakuzë, ose lidhje kriminale është hap i mirë, nga çdo parti. Njerëzit duhet të gjykohen, sistemi duhet të lirohen, njerëzit brenda sistemit duhet të kenë përkrahje politike për të kryer punën e tyre, nuk duhet të ketë përzierje në procesin e rekrutimit. Largohet dikush nga partia, por ndikon më shumë nëse ti kontrollon një gjykatës, prokuror që keqpërdoret për arsye politike ose personale. Është shumë e rëndësishme që krejt sistemi të pastrohet, është më keq të kemi gjykatës që ka borxh dikujt në politikë, sesa me pas kryetar i degës më të vogël të partisë që ka pasur lidhje kriminale. Do të ishte skandal javor në Britani po të ishte dikush, njëri prej partive kryesore, me lidhje kriminale, dhe kjo është e vetmja mënyrë për të krijuar kulturën e pastër politike, dhe asnjë skandal mos të pranohet. Kur flasin për tifozët e një partie, për skandal në një parti dhe reagojnë me thënë që partia e tjetër është më e zezë, çka ka lidhje, mesazhi im për Kosovën do të ishte nëse nuk jeni paguar nga partia, ose nuk jeni pjesë të rrjetit, pse përkrahni gjëra që nuk janë të pranueshme. Nëse partia juaj bën një shkelje, mashtron me votat, mashtron me pozitën, ata duhet të tregojnë.
KosovaPress: Por u premtojnë punësime…
O’Connell: E kam dëgjuar këtë arsyetim; Si mund të reagojmë ne nëse na nevojitet vend punë? Ka reagime në Afrikë, lëvizjet popullore në Afrikë, njerëzit nuk pranojnë dukuritë negative. Kosova është më pastër sesa këto shoqëri, ata reagojnë. Ka papunësi në Kosovë, ka varfëri, por a janë njerëzit e kënaqur me situatën, duke folur për sundimin e ligjit, ne nuk jemi të kënaqur, mendoj që njerëzit nuk janë të kënaqur, dhe ky është çmimi i demokracisë, e vetmja mënyrë për të kundërshtuar këto dukuritë është reagim i qytetarëve. Duke folur për punësim, nuk janë vende pune të krijuar prej politikanëve, janë vende pune në administratën shtetërore, do të vazhdojnë të ekzistojnë. Dhe nëse votat e qytetarit është vetëm për vend pune, Kosova nuk do të ketë të ardhshme të ndritshme që është e mundshme për këtë vend.
KosovaPress: Ne nuk po shohim reagimin e qytetarëve, nuk po bëhet një reagim i madh të paktën. Kemi parë ikje të qytetarëve të Kosovës, ata që po udhëheqin me vendin thonë se po shkojnë për vende pune më të mira dhe për shkollim, por ne kemi parë edhe familje të varfra që nuk kanë jetë, kemi parë të gjitha aspektet që ikin. Pse mendoni që po ikin dhe çfarë duhet të bëhet që ata mos të lëshojnë Kosovën.
O’Connell: Mendoj që është në pyetje shpresa, duke folur me njerëz, që e kanë humbur shpresën për të ardhmen. Shumë njerëz prej diasporës janë kthyer në Kosovë pas luftës dhe pas deklarimit të Pavarësisë, por janë kthyer në vendet ku kanë jetuar dhe marrur shtetësinë, sepse e kanë humbur shpresën. Por, duke menduar për rininë e Kosovës dhe energjinë që ende vazhdon në këtë vend, duhet të ketë arsye për shpresën në të ardhmen, kjo e ardhme vjen vetëm me kërkesën e qytetarëve. Nëse pushtetarët nuk kanë çmim për dukuritë negative, ose për dështimet, do të vazhdojnë, kjo është normale ndodh kudo në botë. Nëse mund të vazhdojnë në pushtet duke mos i ndrequr problemet, do të vazhdojnë në pushtet atyre. Vetëm me reagimin dhe kërkesën e qytetarëve do të ndryshojnë qasjen e tyre. Pse po shkojnë? Sepse e kanë humbur shpresën. Unë jam optimist për Kosovën..
KosovaPress: Atë desha të iu pyes, besoni që ka shpresë?
O’Connell: Unë jam optimist për shumë arsye, për rininë e Kosovës, për arritjet e Kosovës në vitet e fundit, në sport, teknologji e art, janë gjëra që nuk janë lidhur me qeverinë, janë gjërat ku njerëzit kanë krijuar sukses vet, dhe tregon që ka arsye për të pasur optimizëm për kosovarët. Në fushën e sundimit të ligjit ka pasur padi javët e fundit nga prokurorë të guximshëm për njerëzit që janë të lidhur me politikën, kjo na tregon që ka njerëz të aftë, të pastër, që dëshirojnë gjërat më mirë. Ka pasur zhvillime të mira, edhe nga qeveria, me procesin e rekrutimit, nganjëherë nuk shkon mirë, lajme këtë javë ka pasur nga reagime nga zyrtarët e Ministrisë së Integrimit Evropian, ku punësimet e njerëzve të shkolluar jashtë të paguar nga BE janë injoruar. Dhe, reagimet e zyrtarëve të tillë, heronjtë të Kosovës, më jep shpresën që ka njerëz që dëshirojnë të luftojnë për këtë vend. Ne si miq të Kosovës kemi nevojë për njerëz të tillë, kemi investuar shumë, kemi interes që çdo pjesë në Evropë të jetë sigurt, prosperues e stabil, sepse nëse jo, na ndikon edhe ne. Unë jam optimist por duhet kjo frymë e re e zhvillimit pozitiv të forcohet.
KosovaPress: Populli i Kosovës ka qenë i sunduar, dhe janë mësuar që ta kenë dikë tjetër, jo të vendosin për vetën e tyre. Me miqtë siç janë Britania, Amerika e të tjerë, me ndërhyrjen që ndodhi në ’99, shpresën e kanë që duhet dikush tjetër të bëjë diçka për ta, në këtë rast populli i Kosovës ka bindjen që ju duhet të bëni diçka që ne të kemi një jetë më të mirë. Si t’ua shpjegojmë qytetarëve që duhet të fillojnë vet t’i marrin gjërat në dorë, si t’i kundërshtojnë politikat e këqija?
O’Connell: Më pyesin; na çliruat nga okupimi pse nuk na çliruat që ne vet i kemi votuar? Demokracia është e drejtë kur ka përgjegjësi. Nuk mund të vazhdoni me thënë që ju duhet të na çlironi, e ne vetëm duhet të përdorim votat për arsye banale, për vend pune, ose për të vlerësuar dikë që ka vdekur para 100 vitesh. Vota është e shenjtë, është e vetmja mënyrë për të ndryshuar politikën e njerëzit duhet ta përdorin, të mos mendoni që është detyra e qytetarëve britanik, tatimpaguesve britanik për të ndërruar sistemin e Kosovës. Ne nuk do ta bëjmë, nuk do të ndërhyjmë, nuk do të vendosim kush ka me qenë kryeministër e president i Kosovës, kjo është e drejtë kur ka përgjegjësi të qytetarëve të Kosovës.
KosovaPress: Ambasador, ju kam dëgjuar nëpër shumë intervista, teksa përmendni emrat e personave që janë me aktakuza, të cilët e dimë publikisht të gjithë, madje janë edhe të dënuar që kanë keqpërdorur në shtetin tonë, i kanë ikur edhe drejtësisë, një prej tyre është Xhabir Zhraku, ke përmendur edhe emra të tjerë. A mund të na i thoni disa emra, nëse ka politikanë të mirë që vlerësoni ju që janë shpresë për vendin tonë, apo i kemi të gjithë të kijnë?
O’Connell: Ka njerëz të mirë dhe Xhabir Zharku më pëlqen si rast, sepse ne mund ta përdorim për të kuptuar sa janë serioz politikanët për të ndrequr situatën. Ka pasur politikanë kriminelë, të korruptuar këtu, por rasti i Xhabir Zharkut na tregon që ligjërisht ka ikur nga Kosova, është kthyer në Kosovë, pa asnjë problem. Po të isha unë, do të më vinte turp. Duke ikur nga drejtësia e duke pretenduar një rrugë politike. Ne mund të pyesim a kanë reaguar politikanët, a kanë mbyllur boshllëqet që kanë lejuar një kriminel të tillë të ikë drejtësia. Kemi bashkëpunuar ngushtë me Abelard Tahirin për të mbyllur disa boshllëqe, në fakt disa janë mbyllur kanë bërë reforma, mendoj që do të ishte më vështirë tash të ikin njerëz. Ministri nuk është përgjegjës për vendimin e gjykatës, por nëse gjykatësit gabojnë ose ka boshllëqe, nëse ka problem me rekrutimit, a ka reaguar ministri ose jo? E kjo është diçka që qytetarët duhet të masin. Ka njerëz të mirë brenda çdo partie, nuk du me përmend udhëheqës, por duke menduar nivelin më poshtë, e kam përmend Abelardin, Vlora Çitakun, kemi bashkëpunuar ngushtë me Ardian Gjinin, Saranda Bogujevcin, Arban Abrashin, Xhelal Sveçla ka bërë punë të mirë, ka njerëz të mirë por ata nuk guxojnë të pajtohen me logjikën e nepotizmit, klientelizmit, dhe kapjes së shtetit.
KosovaPress: E përmendim shtetin, qeverinë, të gjitha, më duhet të iu pyes a e shihni aktualisht situatën politike që është në një ngërç Kosova. Kemi një kryeministër të dorëhequr dhe nuk ka ende një vendim si do të bëhet, do të kemi një mandatar të dytë apo do të shpërndahet Kuvendi.
O’Connell: Flitet që ka me pas zgjedhje..
KosovaPress: A duhet me pas zgjedhje?
O’Connell: Pyetja për zgjedhje ose jo është plotësisht pyetje për Kosovën, ne nuk dëshirojmë të kemi përgjegjësinë për vendime politike të Kosovës. Kjo është logjika e Pavarësisë, Kosova duhet të vendosë politikën e vet. Ne nuk do të pranojmë përgjegjësinë, nuk jemi për asnjë qeveri, kundër asnjë qeverie, nuk do të jemi Për as kundër zgjedhjeve. Por duket që ka me pas, dhe nëse ndodh është shumë e rëndësishme që qytetarët të kuptojnë vlerën e votës së tyre, të mos ketë ndikim ose kërcënime që ka pasur, sidomos nga një parti ndaj komunitetit serb në Kosovë, që është dokumentuar nga misioni i BE-së, dhe më vjen çudi që nuk ka pasur reagime më shumë nga organet e Kosovës. Është sikur dikujt me pëlqye fitorja e një subjekti politik këtu. Është shumë e rëndësishme mos të ketë manipulime në proces sepse konkurrenca ka me qenë shumë e lartë. Por është gjithashtu shumë e rëndësishme që qytetaret të kuptojnë që nëse vijnë zgjedhjet, ka me qenë që një pjesë e vullnetit të mirë që është krijuar për Kosovën gjatë viteve 9 dhe luftës, është shpenzuar dhe shpenzohet shumë shpejtë. Nuk është që bota ka harruar çka ka ndodhur në Kosovë por që liderët aktualë të Kosovës nuk i ndjejnë borxh Kosovës, nuk e kanë atë njënjë që një gjeneratë më e vjetër ka pasur për Kosovën. Duhet të pranojmë realiteti si i prezantohet Kosova botës, dhe nuk prezantohet për arsye të mirë, në shumicën e rasteve, ne jemi në dijeni për lidhje kriminale nëpër Evropë, ka qenë lidhje me Kosovën, jemi në dijeni për sundimin e ligjit, në fakt jemi në dijeni për gjëra të tjera që nuk kanë shkuar mirë në Kosovë. Është situatë, është koha e kuqe për Kosovën, dhe shpresoj që qytetarët do ta mbajnë mend këtë.
KosovaPress: Ju po thoni që nuk duhet Britania të përzihet nëse do të ketë zgjedhje ose jo Kosova vendos, a mendon që sistemi zgjedhor në Kosovë e mundëson të votohet. Nuk e kujtoj nëse keni qenë në Kosovë në zgjedhjet e kaluara ka qenë një ngërç politik disa mujor që Kosova ka qenë e bllokuar. Sa rrezikojmë të shkojmë prapë me një ngërç të tillë, sepse i kemi të njëjtit persona që shumë vite që i votojmë?
O’Connell: Kosova nuk duhet të pres përgjigjen e të huajve. Kush ka dizajnuar sistemin? Unë UNMIK-u. Kjo është normale, që Kosova nuk ndjehet qind për qind fuqiplotë për vendime, për shkak të historisë, Kosova nuk ka qenë përgjegjëse për zhvillimet që nga ardhja e romakeve para 2000 vitesh. Është shumë e rëndësishme që këta të jenë përgjegjës, kanë votuar për ndryshime, e kuptojnë. Keni një sistem të veçantë, kjo është arsyeja për të vazhduar dialogun me Serbinë, sepse mendoj që marrëveshja përfundimtare ofron mundësi për të adresuar çështjen e sistemit zgjedhor. Nuk ka pasur shumë energji nga partitë politike për të ndrequr, duhet presion nga qytetarët, por në fund të fundit pamundësia për të votuar ndryshe, pamundësia për të kërkuar ndryshime, asgjë nuk mund të ndodh nëse qytetarët nuk votojnë ashtu.
KosovaPress: Ambasador, ne po themi që është ky sistem zgjedhor, por ne në Kosovë e kemi parë që asnjë qeveri nuk e ka përfunduar mandatin në rregull siç duhet, gjithmonë ka pasur problem dhe ndoshta është e arsyeshme që qytetarët të kenë frikën që mund të kemi një bllokim institucionesh sikur ka ndodhur në të kaluarën. A mendon që ka pasur ndryshim që nga herët e kaluara, tek liderët, që mos të ndodh një bllokim i tillë. Sepse ne po shpenzojmë në zgjedhje, qytetarët po dalin vazhdimisht në zgjedhje, kemi gjithmonë një qeveri që është në çështje numrash, luftojnë ta blejnë një votë sa pala tjetër, sa ajo tjetra.
O’Connell: Ju e keni një sistem që është e mundshme as qeveria as opozita me pas shumicë. Nëse nuk është situatë e përshtatshme, Kosova ka qasje në komisionin e Venedikut, ata mund të japin opinionin, ka mundësi të ndreqën këto gjëra. Kosova ka mundësia për ta ndrequr. Po të isha unë qytetar do të kisha menduar që vota ime ka vlerë, çdo sistem ka specifikat e veta, por qytetarët mund të kërkojnë ndryshime. Por kam përshtypje që njerëzit nuk mendojnë gjithmonë në mënyrë kritike. Nëse një politikan mund ta fshij rekordi ne vet duke bërë gjeste patriotike, kjo dmth që nuk ka me pas përgjegjësi ose llogaridhënie brenda sistemit. Nëse partia kërkon vota duke mos pasur plan-program kjo dmth që duhet të kemi dyshime për qëllimet, nëse kërkojnë pushtet duke mos treguar për çka ka me përdorë pushtetin nëse e fiton. I kam dëgjuar kritikat nganjëherë për politikanët e një partie që veç kërkojnë pushtetin, kjo është idiotike, çdo politikan kërkon pushtetin, pyetja e qytetarëve duhet me qenë për çka e kërkojnë pushtetin, a kanë shpjeguar qëllimet, planet, strategjinë e tyre ose veç kërkon për një slogan, për arsye patriotike, unë jam më patriot se të tjerët. Nëse nuk shpjegojnë çka ka me ndodh ne mund të supozojmë se do të keqpërdorin pushtetin.
KosovaPress: Sipas gjasave, nëse do të ketë zgjedhje në Kosovë, besoj do të dëgjojmë shumë premtime, a do të ishte e turpshme dhe si do të ua shpjegojmë qytetarëve që premtimi për liberalizim vizash, si t’ua shpjegojmë që ky premtim do të jetë në zgjedhje. A e konsideroni të turpshme nëse premtohet prapë liberalizim vizash?
O’Connell: Në parim ne duhet të vlerësojmë premtimet e politikanëve, si qytetarë, nëse besojmë që ai ose ajo ka mbush premtimet më herët, ne mund të besojmë në të ardhmen.
KosovaPress: Këtë premtim e kemi që shumë vite, dhe askush nuk e përmbushi…
O’Connell: Nëse dikush premton diçka që nuk përmbushet dhe ne vazhdojmë të besojmë, ne duhet të pranojmë pjesën e fajit për këtë situatë. Kjo çështje nuk është plotësisht në kontroll të politikanëve të Kosovës, në fakt ka qenë më në kontroll, para 4 vitesh, por Kosova prish situatën me çështjen plotësisht të shpifur, kufiri me Malin e Zi, kjo ka qenë pa asnjë logjikë. Ky është mesazhi që duhet të dëgjohet, politikanët do të reagojnë pas kërkesës së qytetarëve, nëse qytetarët preferojnë më shumë gjeste patriotike sesa qeverisje të mirë, sesa luftën kundër korrupsionit, politikanët do të ofrojnë gjeste patriotike. Nëse qytetarët votojnë për vende pune dhe gjeste patriotike, situate do të vazhdojë të ofrojë të njëjtën gjë.
KosovaPress: Po thoni që e kemi atë çfarë meritojmë?
O’Connell: Në demokraci qytetarët duhet të pranojnë qeverinë që e meritojnë.
KosovaPress: E përmendet kufirin me Malin e Zi, shumë shkurt dëshiroj të ju pyes, para se të flasim për dialogun, është përmendur në Kosovë muaj të tërë ka qenë një nga temat aktuale, ndryshimi i kufijve, shkëmbimi i territoreve, marrja e një pjesë të Luginës dhe dhënia e një pjese të veriut, pastaj janë ndryshuar deklaratat dhe këto deklarata janë dhënë nga presidenti i Kosovës e jo një njëri i thjeshtë. Si e vlerëson Britania këtë temë, duhet dhe guxojmë të kemi ndryshim kufijsh?
O’Connell: Ne kemi thënë çka kemi thënë, dhe pozicioni i Britanisë nuk ka ndryshuar. Çka është qëllimi i politikës? Çka është qëllim i Kosovës? Nëse qëllimi i sistemit politik në Kosovë mbetët për të lavdëruar kombin, për t’u marrë me sendet patriotike, fokusi i politikës do të mbetët atje dhe sistemi i arsimit nuk do të përmirësohet, investimet nuk do të vijnë, papunësia nuk do të bie, shëndetësia do të mbetët në pozitë të vështirë. Kosova duhet të caktojë çka kërkon prej negociatave, çka është vizion për Kosovën për vete dhe në rajon. Kemi pasur për dy-tre vjet një situatë kur propozohet diçka, pastaj çka është reagim i bashkësisë ndërkombëtare çka mendojnë të huajt, pyetja ime është çka është oferta e Kosovës, çka kërkon Kosova, çka është vizioni i Kosovës?
KosovaPress: Ju e thatë që dialogu duhet të vazhdojë dhe kemi dëgjuar gjithmonë deklaratat që dialogu duhet të zhvillohet pa kushte, nga asnjëra palë, ndoshta mund të na duket neve që Serbia ka gjithmonë kushte, por a duhet edhe Kosova të vendosë kushte, apo duhet BE të vendosë për të dy palët, të ua largojë kushtet të dyjave?
O’Connell: Situata aktuale nuk është në interes të Serbisë, nuk është në interes të Kosovës të mos ketë qasje në rrugën e ardhshme ndërkombëtarë, mos të ketë qasje në Kombet e Bashkuara, por gjithashtu situata mbetët peng i historisë që vazhdojmë të merremi me çështje patriotike dhe t’i injorojmë çështjet e rëndësishme të shtetit. Dua të them që për të pasur një marrëveshje përfundimtare mes Kosovës dhe Serbisë, do të ishte tepër e vlefshme për situatën politike në vend. Shpresoj dhe mendoj sinqerisht që do të çlironte situatën këtu. Është plotësisht në interes të Kosovës, por unë nuk do të kisha dhënë kusht për të marr pjesë, unë do të kisha thënë që është shumë e rëndësishme që të vazhdojmë.
KosovaPress: A duhet Kosova të kërkojë llogari për të dhunuarit, për dëmet që janë shkaktuar gjatë luftës?
O’Connell: Është plotësisht e drejtë për të kërkuar llogari dhe për të përfshirë çështje tjetër në këtë dialog, le ta ndreqim krejt, le ta ndreqim çështjet e të kaluarës dhe të marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë në të ardhmëni, të kemi një vizion nga Kosova, pozitiv.
KosovaPress: Nuk e ka pasur Kosova këtë vizion deri tani?
O’Connell: Krejt biseda politike në Kosovë është për ndryshime të kufijve, nuk po dëgjojmë për të drejtat, nuk po dëgjojmë për marrëdhënie, nuk po dëgjojmë për tregti, nuk po dëgjojmë për integrim evropian, tash po dëgjojmë për viktimat por shumë njëanshëm, çështja e të zhdukurve keqpërdoret politikisht, duke dëgjuar debatin supozohet se Serbia e di fatin e 1650 njerëzve të zhdukur, për mua po duket shumë e pasinqerte kur njerëzit e përdorin këtë numër duke mos thënë që 400 prej tyre janë serb të Kosovës. Është pjesë e të njëjtit problem, që çështjet patriotike mund të përdorin për të tërhequr vëmendjen e qytetareve nga problemet reale.
KosovaPress: Po thoni që ndryshimi i kufijsh është përdorur për çështje patriotike?
O’Connell: Mendoj që është shumë e rëndësishme që Kosova të ofrojë vizionin e vet. Nuk kemi proces të vazhdimit të dialogut tani, flitet që ka me pas zgjedhje, kjo do të thotë që duhet me pas një pauze tjetër, çdo parti në Kosovë duhet të marrë përgjegjësinë për të pasur një pozicionim, dhe jo qëndrim përfundimtar, por një pozicionim, ofertë për çështjen e dialogut, për të lehtësuar kur formohet qeveria vazhdimin e menjëhershëm të dialogut.
KosovaPress: Është një taksë 100% e vendosur për produktet që vijnë nga Serbia dhe Bosnje Hercegovina, a duhet të hiqet ajo taksë, do të mund të flisni për këtë çështje. Ajo ka mbetur e tillë tani, pritet në një ardhje të një kryeministri tjetër çka do të bëjë me të?
O’Connell: E kuptoj pse është vendosur, e dimë që nuk ka qenë aksion i njëanshëm i Kosovës, që gjithashtu ka pasur provokime nga Serbia, sulme nga pjesëtareve të FSK-së, dhe sjellje ndaj anëtarësimit të Kosovës në INTERPOL. Le të kemi një qasje strategjikë, çka janë interesat e Kosovës, interesat e Kosovës janë për të pasur marrëdhënie të mirë në rajon, marrëveshje përfundimtare, marrëdhënie të mirë me borën demokratike, për të liruare tregti, për të pasur investime. A ndihmon tarifat? Mund të jetë që një reagim ka ndihmuar situatën por tash duhet të mendojmë më gjerë, është në interesat e Kosovës për të pasur një dialog, për të pasur marrëveshje përfundimtare, duhet të përdoret çdo mundësi duke ndjekur një strategji, dhe unë nuk vërej strategji për tarifën nga asnjë parti. Ka qenë vetëm një gjest. Nëse Kosova thotë ne dëshirojmë të kemi një marrëveshje që përfshin këto kushte, dhe nëse Serbia bën këtë gjest ne do ta heqim pastaj do ta vazhdojmë, nëse do të ishte pjese e strategjisë kjo do të ishte më e vlefshme për Kosovën. Çdo parti duhet të ketë parasysh si mund ta heqim.
KosovaPress: Prej kur është vendosur taksa për këto mallra, në Kosovë kemi dëgjuar deklarata nga më të ndryshmet, ajo që dua të iu pyes, a rrezikoi Kosova marrëdhëniet me Britaninë me këtë rast, meqë jeni ju, për shkak të kësaj taksë ose qoftë ndonjë veprimi që e ka bërë politika në vend?
O’Connell: Ne kemi marrëdhënie të mira, kjo nuk është pjesë e marrëdhënieve bilaterale mes Kosovës dhe Britanisë, por kjo nuk duhet me qenë alfa dhe omega për Kosovën, Kosova duhet të ketë në shënjestër si mund të çliroje situatën politike në Kosovë nga pyetjet patriotike, për të pasur vëmendje për pyetjet që janë të rëndësishme për qytetarët… për të pasur marrëdhënie me Serbinë, nëse çdo palë mund të kërkojë lëvizje nga pala tjetër, do të mbetet e bllokuar. Kjo nuk është asnjë interes të Britanisë, them të drejtën, ne shpenzojmë energjinë tonë politikë për tarifën tash, jo duke e ndihmuar Kosovë në fusha tjera, jo duke forcuar marrëdhëniet bilaterale, krejt shpenzojmë energjinë kot për këtë çështje që në fakt nuk është në interes të Kosovës.
KosovaPress: Përmendëm investime dhe taksa është njëfarë mënyre liri tregtare, a mund të më thoni, ka investime të mëdha angleze në Kosovë, çfarë probleme kanë?
O’Connell: Sundimi i ligjit, Kosova është treg i vogël, ka mundësi, i them investitorëve gjithmonë që ka mundësi për përfitim, për biznes këtu, që ka qasje në tregun rajonal, tregu rajonal është komplikuar nga tarifat, duhet ta pranojmë që është pengesë për investitorët, por shumicën e rasteve edhe po ndodh më shpejt se sa kisha dashtë, që vjen një investitor zbulon mundësinë në Kosovë, bën hulumtime dhe në fund të procesit, bëjnë hulumtime për sistemin e drejtësisë, dhe vendosin mos të investojnë në Kosovë, sepse rreziqet janë tepër të mëdha.
KosovaPress: Sepse e shohin që nuk do të kenë mundësi pastaj për t’i mbrojtur të drejtat e veta, apo jo? Dhe krejt në fund, e di që janë javët e fundit tuajt në Kosovë, në gjithë këto vite që keni shërbyer në Kosovë, cili është mesazhi i fundit që do ua lësh qytetarëve, para se ta lësh këtë vend. Ju edhe jeni dhëndër Kosove, ne e themi, cili është mesazhi e thatë në fakt, që duhet të vendosin për vetën, por në një lamtumirë nga ju, çka do i thoni qytetarëve?
O’Connell: Sekretari i Jashtëm në këtë kohë i Britanisë, më pyeti pse po kthehem në Kosovë për herën e dytë, unë i thash sepse jam optimist , sepse besoj në fuqinë e kosovarëve. Pas pesë vitesh vazhdoj të besoj në fuqinë, në aftësinë, në vizionin e kosovarëve për vendin e vet. Mesazhi im i fundit është: për ta realizuar këtë vizion ata duhet të marrin përgjegjësinë, të mos pranojnë të keqën, të kërkojnë të mirën, nuk ka vend si Kosova nëpër botë, dhe qytetarët e Kosovës e meritojnë të ardhmen më të ndritshme në botë.
KosovaPress: Do t’ju mungojë Kosova, ka filluar qysh tash?
O’Connell: Tepër.