Korniza legjislative e Kosovës gjerësisht lejon ndjekjen penale dhe burgosjen e individëve të dyshuar për mbështetje të aktiviteteve terroriste ose pjesëmarrje në luftëra të huaja. Megjithatë, dënimet e shkurtra, lirimi me kusht dhe i parakohshëm dhe mbikëqyrja e çorganizuar pas lirimit paraqesin kërcënime sigurie.
Ky është vlerësimi i Departamentit Amerikan të Shtetit, Zyra Kundër Terrorizmit, në raportin për vitin 2022 për terrorizmin, raporton Klankosova.tv, percjell Kosovalive.net.
Raporti thotë se gjatë gjithë vitit 2022, 11 persona të dënuar për vepra të lidhura me terrorizmin u liruan nga burgu. “Katër persona u liruan me përfundimin e dënimit, dy të tjerë me lirim me kusht dhe pesë të tjerët me lirim të parakohshëm”, thotë ndër të tjera raporti i DASh-it.
Raporti theksoi se “dënimet e shkurtra për vepra të lidhura me terrorizmin në Kosovë vazhduan”.
Ndër të tjera, raporti thotë se Kosova vazhdoi përpjekjet Kundër Terrorizmit (CT) dhe Kundër Ekstremizmit të Dhunshëm (CVE) në partneritet me Shtetet e Bashkuara dhe komunitetin ndërkombëtar.
Vendi, thotë raporti, është duke hartuar një Strategji Kombëtare dhe Plan Veprimi për Parandalimin dhe Luftimin e Terrorizmit për periudhën 2023-2028.
Tutje, përmendet edhe riatdhesimi i shtetasve kosovarë nga qendrat e paraburgimit dhe kampet e personave të zhvendosur në Siri.
“Në maj, dy shtetas meshkuj kosovarë u riatdhesuan nga Siria në një operacion të përbashkët me qeverinë shqiptare që u mbështet nga Shtetet e Bashkuara. Këta dy të rritur u akuzuan për vepra terrorizmi. Ky ishte operacioni i tretë i kthimit. Deri më tani Kosova ka riatdhesuar më shumë se 120 shtetas. Rreth 80 shtetas mbetën në kampet e personave të zhvendosur ose qendrat e paraburgimit, ose ishin të pagjetur në fushën e betejës në Siri. Dënimet e shkurtra për vepra të lidhura me terrorizmin në Kosovë vazhduan”, thotë raporti i DASh-it.
Ndër të tjera, raporti thotë se “qytetarët e Kosovës, brenda dhe jashtë vendit, janë objektiva të mundshëm për rekrutim nga organizatat ekstremiste të dhunshme me orientim politik etnonacionalist ose fetar”.
Dezinformimi rus, në rritje
Po ashtu, raporti përmend edhe situatën në veri të vendit për vitin 2022, ku thotë se “çështjet e sigurisë dhe paqëndrueshmëria politike në veri të Kosovës vazhduan të kufizojnë aftësinë e Qeverisë së Kosovës për të pohuar autoritetin e saj në atë rajon”.
“KFOR-i dhe Misioni i BE-së për Sundimin e Ligjit bashkëpunojnë me Policinë e Kosovës (PK) për të promovuar një mjedis të sigurt dhe për të forcuar sundimin e ligjit. Që nga pushtimi i plotë i Ukrainës nga Rusia, Ambasada (e ShBA-së, shën.red.) në Prishtinë ka vërejtur një rritje të dezinformimit rus dhe ka vlerësuar se është një nxitës gjithnjë e më i pranishëm i të menduarit të dhunshëm ekstremist dhe polarizimit ndëretnik që kontribuon në tensionet ndëretnike në veri të Kosovës”, theksoi DASh-i në këtë raport.
Incidentet terroriste 2022
Në prill, DASh thotë se Qeveria e Kosovës denoncoi sulmet e armatosura kundër policëve në veri të Kosovës si akte terrorizmi. “Prokurorët kosovarë këto incidente i klasifikuan si vepra terroriste dhe akte kundër rendit kushtetues”.
Më tej thuhet se në dhjetor, PK-ja arrestoi ish-oficerin Dejan Pantiq për vepra të lidhura me terrorizmin pas një sulmi që përfshinte një mjet shpërthyes në objektet e zgjedhjeve lokale dhe stafin zgjedhor komunal në Mitrovicën e Veriut, raporton Klankosova.tv, percjell Kosovalive.net.
Legjislacioni, Zbatimi i Ligjit dhe Siguria Kufitare
Në këtë kapitull, DASh thotë se “korniza legjislative e Kosovës gjerësisht lejon ndjekjen penale dhe burgosjen e individëve të dyshuar për mbështetje të aktiviteteve terroriste ose pjesëmarrje në luftëra të huaja. Megjithatë, dënimet e shkurtra, lirimi me kusht dhe i parakohshëm dhe mbikëqyrja e çorganizuar pas lirimit paraqesin kërcënime sigurie”.
Thuhet po ashtu se programi i Asistencës kundër Terrorizmit i Departamentit të Shtetit të ShBA-së siguroi grante për pajisje teknike për të forcuar gatishmërinë operacionale të Drejtorisë Kundër Terrorizmit të PK-së dhe kreu trajnime mbi aftësitë hetuese, shkatërrimin e komplotit terrorist dhe sigurinë kufitare.
“Shtetet e Bashkuara ofruan trajnime dhe këshilla specifike për rastet për prokurorët kosovarë dhe vazhduan të trajnojnë gjyqtarët kosovarë për udhëzimet dhe analizat e dënimeve. Sistemet policore dhe korrektuese ndihmuan në reduktimin e radikalizimit të burgjeve në dhunë duke identifikuar tendencat dhe kërcënimet brenda institucioneve penale; duke forcuar koordinimin e policisë, inteligjencës dhe agjencive korrektuese; dhe duke përgatitur institucionet e sigurisë me një kuptim më të mirë se si ekstremizmi i dhunshëm përhapet pas burgosjes”, thotë ndër të tjera raporti i DASh-it për Kosovën në lidhje me veprimet për terrorizëm.
Veprimet e rëndësishme të zbatimit të ligjit përfshinin si më poshtë:
- Gjatë gjithë vitit 2022, Kosova ndoqi penalisht shtatë Luftëtarë të Huaj Terroristë (FTF) dhe një grua të riatdhesuar, me ndihmën e ShBA-së. Megjithëse gruaja u dënua me dy vjet me kusht për shkak se iu kishte bashkuar ISIS-it, gjykatat e Kosovës i dënuan FTF-të e riatdhesuar me nga tre deri në katër vjet e gjysmë burg për organizim dhe pjesëmarrje në aktivitetet terroriste të ISIS.
- Në qershor, Gjykata Themelore në Prishtinë (GjThP) liroi katër të pandehur – dy të akuzuar për përgatitjen e sulmeve terroriste në klube të natës dhe kisha, dhe kundër KFOR-it, dhe dy të akuzuar për mos raportim të një vepre penale – për shkak të mungesës së provave, pas një rigjykimi të pjesshëm të urdhëruar nga Gjykata e Apelit (GjA). Në nëntor, GjA-ja rrëzoi ankesën e prokurorisë dhe la në fuqi vendimin e GjThP-së.
- Në tetor, Prokuroria Speciale e Republikës së Kosovës (PSRK) ka paditur FTF Ylber Belën për organizim dhe pjesëmarrje në një grup terrorist. Bela u riatdhesua në maj gjatë një përpjekjeje të përbashkët riatdhesimi.
- Në dhjetor, PSRK-ja shpalli aktakuzë kundër katër personave për “përgatitje të veprave terroriste kundër rendit kushtetues”. Sipas PSRK-së, katër të dyshuarit kanë tentuar të krijojnë një strukturë organizative për kryerjen e akteve terroriste në Kosovë duke kontaktuar një individ të rangut të lartë të ISIS.
- Në dhjetor, GjThP-ja liroi Adea Batushën, Atdhe Arifin, Egzon Halitin dhe Frashër Krasniqin nga akuzat për terrorizëm. Individët akuzoheshin se kishin sulmuar Kuvendin e Kosovës në vitin 2016.
- Gjatë gjithë vitit 2022, 11 persona të dënuar për vepra të lidhura me terrorizmin u liruan nga burgu. Katër persona u liruan me përfundimin e dënimit, dy të tjerë me lirim me kusht dhe pesë të tjerët me lirim të parakohshëm.
Luftimi dhe Financimi i Terrorizmit
Korniza legjislative e Kosovës kundër pastrimit të parave dhe financimit të terrorizmit ndjek standardet ndërkombëtare. NjIF i saj, Njësia e Inteligjencës Financiare e Kosovës, është anëtare e Grupit Egmont. Në dhjetor, Kosova miratoi një ligj për zbatimin e Sanksioneve Financiare Ndërkombëtare të targetuara që pajis NjIF-in me mjete për marrjen, analizimin dhe shpërndarjen e informacionit në lidhje me pastrimin e parave dhe financimin e terrorizmit.
Kundërshtimi i ekstremizmit të dhunshëm
Kosovës aktualisht i mungon një strategji e plotë CVE për të adresuar kërcënimet e reja të lidhura me terrorizmin. Ndërsa përballet me shumë të kthyer, vendi operon me një strategji dhe plan veprimi të vjetërsuar. Një grup ndërministror së bashku me organizatat ndërkombëtare dhe shoqërinë civile po zhvillojnë një strategji të kombinuar të CT dhe CVE që pritet të miratohet nga Qeveria e Kosovës në vitin 2023. Sfidat përfshijnë mungesën e koordinimit ndërmjet institucioneve dhe një qasje tepër të siguruar të CVE-së.
Kosova vazhdon bashkëpunimin përmes Fondit Global për Angazhimin dhe Qëndrueshmërinë e Komunitetit, përmes të cilit Kosova po forcon rrjetin e aktorëve që punojnë në riintegrimin dhe rehabilitimin e grave dhe fëmijëve të kthyer nga zonat e konfliktit. Trembëdhjetë komuna të Kosovës janë anëtare të Rrjetit të Qyteteve të Forta. Shtetet e Bashkuara vazhduan programin e CVE në Kosovë, siç është projekti i Seksionit të Diplomacisë Publike të Ambasadës në Prishtinë, i fokusuar në çështjet e ekstremizmit të dhunshëm që rezulton në dokumentarin Ekstremizmi në botën moderne.
Bashkëpunimi Ndërkombëtar dhe Rajonal
Në vitin 2022, Kosova vazhdoi bashkëpunimin e saj me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut për të rritur përpjekjet e CT dhe CVE dhe për të nxitur bashkëpunimin rajonal.
