Ivan Videnoviq, një profesor universiteti nga Beogradi, thotë se Republika Srpska si entitet ekziston vetëm brenda Bosnjë-Hercegovinës dhe vetëm sipas Dejtonit.
Videnoviq ka vlerësuar se “Shteti i pavarur i Srpskës nuk mund të ekzistojë në këtë territor dhe në këtë përbërje etnike, sepse është rezultat i spastrimit etnik dhe gjenocidit”.
“Do të copëtohet dhe do të ndahet si shtetet e mëparshme gjenocidale. Për ta bërë më të qartë: Shteti i Pavarur Srpska – NDS është pasardhësi shpirtëror dhe moral i NDH-së. Nga emri, mënyra e origjinës, persekutimi i joserbëve, politikat zyrtare, vlerat morale mbizotëruese, klerikalizmi dhe sjellja e zyrtarëve më të lartë shtetërorë. Nëse ndodh, do të kalojë si NDH”, ka thënë profesori nga Beogradi.
Një profesor i shquar i Beogradit foli për “Slobodna Bosnia” për marrëdhëniet midis autoriteteve në Beograd, arsyet e vërteta të mbajtjes së të ashtuquajturit “Kuvendi Gjithëserb” në Beograd dhe planet e presidentit serb Aleksandar Vuçiq për t’u bërë lider kombëtar i të gjithë serbëve në Ballkan. Sipas tij, Kisha Ortodokse Serbe është bartëse e gjendjes aktuale të sigurisë në Ballkan.
Është shumë e rrallë të dëgjosh një qëndrim si tuajin nga Serbia. Pse i dërguat një mesazh Milorad Dodikut në rrjetet sociale?
Videnoviq: Ky ishte një reagim ndaj njoftimit të Dodik për ndarjen e Republika Srpska nga Bosnja dhe Hercegovina. Desha të them se është një dëshirë utopike. Në fakt, u përpoqa t’i përcillja disa herë atë që i tha Ambasada Amerikane në Bosnje dhe Hercegovinë, domethënë se rruga drejt pavarësisë së RS-së, në fakt është rruga drejt shfuqizimit të RS. Nëse mendon se është thjesht një reagim i ambasadës që nuk është i favorshëm për të. Ai duhet të kuptojë se një ent i tillë nuk mund të ekzistojë si shtet i pavarur sipas rendit ndërkombëtar, sepse ai ent është krijuar për nga përbërja e tij etnike dhe territori si rezultat i inxhinierisë së luftës, që përfshin spastrimin etnik dhe gjenocidin. Prandaj, nëse Republika Srpska do të bëhej e pavarur, ajo do të ekspozohej ndaj pyetjeve të shumta nga komuniteti ndërkombëtar. “Nga e keni marrë atë territor?” Si e keni arritur atë? Si e keni marrë atë? Çfarë bëre me të? Dhe a është legjitime sipas ligjit ndërkombëtar apo jo?” Në fakt, Bosnja dhe Hercegovina dhe Marrëveshja e Dejtonit janë shpëtim për Republikën Srpska sepse Republika Srpska ekziston vetëm dhe ekskluzivisht brenda BeH dhe vetëm sipas Marrëveshjes së Dejtonit. Nuk mund të ekzistojë si një ent ndërkombëtar i pavarur. Do të ekspozohej ndaj një lloji të tillë skotimizimi për të vërtetuar në një konferencë ndërkombëtare se një internet i tillë nuk është legjitim dhe nuk mund të ekzistojë.
Si i shihni konkluzionet e të ashtuquajturit “Parlamenti Gjithëserb”, i cili mblodhi vetëm serbët besnikë dhe në të cilin nuk kishte kundërshtarë dhe kritikë të regjimit të Vuçiqit?
Videnoviq: Konkluzionet janë dhënë në Deklaratë dhe ajo Deklaratë është, për bindjen time të thellë, një akt agresioni politik kundër Bosnjë-Hercegovinës. Para së gjithash, ajo Deklaratë vendos një interes kombëtar ndërkufitar, i cili është absolutisht në kundërshtim me projektin evropian të paqes dhe parimin mbi të cilin është themeluar jo vetëm Bashkimi Evropian, por edhe vendet jashtë Bashkimit Evropian. Nuk është e mundur të përcaktohet një interes kombëtar ndërkufitar që shkon përtej kufijve të saj. është futur në arkivolin e integrimit evropian, si të Serbisë ashtu edhe të Bosnje-Hercegovinës, pjesë e të cilit është RS. Pra, nëse keni një plan të përcaktuar përtej kufijve të caktuar kombëtarë, atëherë nuk përshtateni me parimin bazë mbi të cilin bazohet BE-ja, që është se një komb është i kufizuar nga një shtet dhe nuk mund të ekzistojë jashtë kufijve kombëtarë. Në këtë Deklaratë, jo vetëm interesi kombëtar unifikohet në preambulën e saj. Nëse e përjashtojmë mohimin e gjenocidit në Srebrenicë, ajo që harrohet shpesh është se kjo Deklaratë formulon një seri të tërë politikash gjithëserbe për Serbinë dhe Republikën Srpska, e cila në fakt cenon sovranitetin politik të Bosnjë-Hercegovinës. Ky është një aspekt i Deklaratës dhe një aspekt tjetër është se Deklarata u miratua menjëherë pas vizitës së Dodik në Rusi. Ky është agresioni i Rusisë kundër stabilitetit të Bosnjë-Hercegovinës. Nuk është ushtarak dhe i armatosur në këtë moment, është politik në këtë moment. Me miratimin e menjëhershëm të Moskës që Dodik e solli direkt nga Shën Petersburgu ku Dodik u takua me Putinin. Prej aty, ai erdhi direkt në Beograd dhe Putini dha dritën jeshile për krijimin e një platforme politike për destabilitet në BeH, një lloj shprehje e interesit afatgjatë politik për rregullimin e jetës brenda BeH nga Serbia.
Cili është roli i Kishës së Serbisë në gjithçka?
Videnoviq: Roli i Kishës është në atë faktor ndikimi ndërkufitar që mbeti pas rënies së APJ-së. Këto ndikime janë një kërcënim i menjëhershëm për stabilitetin politik. Roli i kishës është përhapja e menjëhershme e nacional-shovinizmit tek ata që këtu quhen dhe përkufizohen si populli serb, i cili ka një lloj interesi unik kombëtar dhe që është i përjashtuar nga interesi kombëtar i qytetarëve të tjerë, jo vetëm i BeH por edhe i Serbisë. Thjesht theksimi i një interesi kombëtar në kuptimin e kombit vendas është menjëherë katastrofike për stabilitetin në Ballkan. Dhe këtu KOS është një nga bartësit e një veprimi të tillë.
A ju kujtohet se është regjistruar që një president i Serbisë ka interpretuar kushtetutën e një vendi tjetër dhe i është përgjigjur ambasadorit në një vend tjetër, siç bëri Vuçiq së fundmi në përgjigje të ambasadorit amerikan në Bosnje dhe Hercegovinë, Michael Murphy?
Videnoviq: Është një shembull i paprecedentë. Aty Vuçiq u përfshi menjëherë në rolin që ia kishte caktuar Parlamenti Gjithëserb, i cili është kurorëzimi i liderit të të gjithë serbëve në Ballkan. Funksioni i Kuvendit Gjithëserb ishte që ta vendoste në fron si udhëheqës kombëtar të të gjithë serbëve të Ballkanit. Për fat të mirë, serbët nga Kroacia, Maqedonia e Veriut dhe Sllovenia e pranuan këtë dhe devijuan prej saj. Ata e kuptuan se ambicia e gjithë atij parlamenti ishte ta promovonte atë që ishte një nga gjeneralët luftarakë në vitet ’90 si udhëheqës të të gjithë serbëve në Ballkan. Është një ndryshim kushtetues dhe politik që duhet të konfirmohet në asamblenë e Republikës Srpska dhe Serbisë. Ai mori përsipër t’i përgjigjet ambasadorit amerikan në BeH, megjithëse ambasadori amerikan, natyrisht, nuk iu drejtua atij, por ekskluzivisht, si gjithmonë, iu drejtua Republika Srpska dhe Milorad Dodik. Është një supozim i drejtpërdrejtë i rolit që ia ka caktuar Kuvendi Gjithëserb.
Si e shikoni faktin që intelektualët dhe antifashistët serbë janë tërësisht të margjinalizuar nga mediat, ndërsa në të njëjtën kohë nacionalizmi dhe neofashizmi po lulëzojnë në mediat e errëta nën kontrollin e regjimit në pushtet. A është radikalizimi dhe mposhtja e kombit e vetmja mënyrë që Vuçiq të qëndrojë në pushtet?
Videnoviq: Mendoj se Vuçiq ka disa atu më të forta se ato për të ruajtur pushtetin. Mendoj se roli i Serbisë në furnizimin me armë të Ukrainës është një argument mjaft i rëndësishëm, prandaj Perëndimi ka një qëndrim të favorshëm ndaj saj. Memecizimi dhe primitivizimi i kombit dhe zgjimi i instinkteve më të ulëta shoviniste nuk është asnjëherë pa vend, sepse një mjedis i tillë është më i lehtë për t’u menaxhuar. Kur merret parasysh se paradigma e tij politike është ngritja e më të këqijve në mesin e serbëve, e njerëzve më të këqij, më të paturpshëm dhe shtazorë. Kriteri i tij për ngjitjen e shkallëve shoqërore është pamaturia. Sa më i pamatur, i egër dhe i pamëshirshëm të jeni në propagandimin e politikave të tij, aq më shumë rritet pozita juaj në atë regjim. Keni reagimin e kryetarit të Beogradit për mbajtjen e një festivali që mbahet prej shumë vitesh dhe që mund të sjellë vetëm thellim të mirëkuptimit ndërmjet serbëve dhe shqiptarëve. Keni një reagim krejtësisht primitiv, provincial të kryetarit të Beogradit për mbajtjen e atij festivali. Dhe për kryetarin e bashkisë, kjo përfaqëson kualifikimet për avancim shtesë në regjimin progresiv. Gjithçka që bëhet për thellimin e atyre pasioneve më të ulëta kombëtare dhe shoviniste është një mjet i dobishëm, por jo i vetmi mjet për të mbajtur Aleksandar Vuçiqin në pushtet. /SB
